Rođen je u Carigradu 581. a upokijio se 662. godine. Odrastao je na dvoru cara Iraklija, dobio i javne funkcije no, sve napušta da bi se u borbi za Boga Hrista Logosa zamonašio na maloazijskoj strani nedaleko od Carigrada ili, drukčije rečeno, svojim pravovjernim nastojanjima dolazi u sukob s vaseljenskim patrijarhom i s romejskim carom, koji su u to vrijeme zastupali monofizitske poglede na prirodu Hrista. Označen jeretikom i prognan, kao što je prognan i patrijarh koji mu je od prije davao podršku. Prelazak u Kartaginu je i zbog prodora Persijanaca na Istoku. Maksim nastavlja svoje, uz podvizavanje i s izučavanjem literature. Tamo, u Kartagini (isto pripada Romejskom carstvu) je bio i Sofronije Jerusalimski koji mu je pomagao u izučavanju neoplatonizama kao i hristoloških spisa Dionisija Areopagita i Grigorija Niskog. Vrijedno piše svoje spise. U sjevernoj Africi već ga smatraju i Svetim čovjekom. I drugi su prelazili iz Carigrada u Kartagu pa su Maksimove rasprave s drugima nastavljene i javljaju se dodatna neprijateljstva. Odlazi i u Rim da bi ih pridobio kao ,,prvu“ među crkvama. Uhapšen je u Rimu. Maksim je sa svojim učenikom Anastasijem okovan i brodom odveden u Carigrad, gde ga je po izlasku na obalu dočekala bijesna gomila i vukla ga ulicama. Potom je zatvoren u tamnicu, odvojeno od učenika Anastasija. Sa svojih 75 godina primio sve te stroge optužbe za jeres i zavjeru, za veleizdaju carstva i saradnju sa Saracenima. Nadalje odbija s njima da komunicira je rne priznaje carsko miješanje u rad crkvenog Sabora govoreći da se Sabor potvrđuje po vjeri. Opet Sv. Maksim, nekidašnji prvak Vaeljenskog sabora, je mučen i ponovo, sad doživotno prognan, ovaj put pod Kavkaz, ali uz dodatno javno mučenje, pljuvanje od strane naroda i gaženja od strane vojnika. Uz to, odsječena mu je desna ruka i iščupan jezik, da ne može više da piše i da ne može da iznosi svoje ,,jeresi”. Od posljedica mučenja iste godine je i preminuo. Dvije decenije nakon njegove smrti, na 6. Vaseljenskom saboru u Carigradu (novembar, 680- septembar, 681) diofizitsko učenje mu je, ipak, opravdano i proglašen je Svecem, a monofiziti proglašeni jereticima. Maksimovo žitije je napisao Anastasije Bibliotekar u 9. vijeku, papski arhivar u ondašnjem gubitničkom Rimu ispred kog je stajalo ogromno Romejsko carstvo s prestolnicom u Carigradu.
Maksimov veliki značaj je i u sintetizovanju teoloških znanja od Origena do njegova vremena, kad se otkrivaju i spisi Dionisija Areeopagita. Svrha čovjekova života je kroz spasenje ponovna uspostava zajedništva s Bogom. A to je mirovanje u Bogu. Maksim podsjeća da je čovjekovo oboženje omogućeno Božjim očovječenjem, ovaploćenjem logosa u Hristu. Oboženje je čovjekov krajnji cilj i najsavršenije djelo ljubavi i vrhunac ovog dejstva. Oboženi čovjek je utvrđen u dobru i sozercanju Boga. Oboženje Maksim opisuje kao „vječnokretno mirovanje“ ili „mirujuću vječnokretnost“. Učenje o oboženju nam je dalo svetog Maksima za jednog od najznačajnijih mislioca Istočnog hrišćanstva.
,,Bog je jedan, bespočetan, nedosežan; u sebi sadrži sve mogućnosti bića, a istovremeno isključuje svaku pomisao o gdje i kako. Nedostupan je u smislu da nije ni u jednom bivstvujućem u prirodnim pojavama spoznatljiv.“
Za Maksima, grijeh je otuđenje u ontološkom smislu, jer odvaja čovjeka od onog što je stvarno. Samoljublje je vrhunski grijeh, odvaja čovjeka od Ljubavi, tj. od Boga. Sebeotuđenje od Drugog, kao grijehovni pad Ličnosti je istovremeno i otuđenje od Bića uopšte, kad grešn(a)i zapada u oblast ne-Bića. Grijeh i zlo su nedostatak Bića, ne-Biće je kao nepostojanje. Bog je Biće a čovjek bivstvujuće. Pakao nije prisustvo zla već odsustvo Ljubavi, što razara samu bit čovječjeg Bića. Zbog grijeha egzistencija čovjeka je otpadništvo od istinske egzistencije, što Maksim naziva pravom smrću. Vrlina je ontološka, ne etička, kategorija, a izvor zla kod čovjeka u njegovoj slobodnoj odluci, ne u njegovoj prirodi. Maksim sebeljublju suprotstavlja Ljubav, koja uvijek znači voljeti Drugog (kao Boga) što ne znači voljeti ne-Biće, jer bilo bi zalud.
Diofizitstvo (Bogo-čovječje prirode) spram monofizitstva (jednostruke ili samo Božanske prirode Hrista) Maksim Ispovjednik naglašava jer bez toga nema ni Oboženja kod čovjeka. Na osnovama dvije prirode dvije su i volje, i kretanje dvosmjerno. Dakle, s monofizitstvom nema Oboženja, i Maksim je strogo protivan tome.
,,Svaka Duša pokazuje svoju vrijednost kroz Slobodu izbora, a sramotu prepuštanjem ostrašćenom djelovanju” - kaže Maksim. Njegovo učenje o Logosima tvari se vidi i kao prethodnicom učenja Grigorija Palame o Božanskim energijama (ant. energei = dejstvo).
Srpska pravoslavna crkva i vјernici 3. februara (21. januara po julijanskom kalendaru) slavi preopodobnog Maksima Ispovјednika.
Прођи се Синко.
No comments:
Post a Comment